Bu sözləri AzVision.az -a pakistanlı ekspert Zamir Əhməd Avan deyib. O bildirib ki, gələcəyi əminliklə proqnozlaşdırmaq mümkün olmasa da, uğurlu sülh müqaviləsinin perspektivləri ilə bağlı nikbinlik üçün bir neçə səbəb var:

- Birincisi, həm Azərbaycan, həm də Ermənistan münaqişənin sülh yolu ilə həllinə sadiq olduqlarını bəyan ediblər. 2020-ci ilin noyabrında atəşkəs sazişinin imzalanması onların diplomatik səylərə hazır olmasının əlaməti idi. Bu hal döyüşlərə son qoymaq və regionda sabitliyə yol açmaq üçün səmimi istəkdən xəbər verirdi.
İkincisi, beynəlxalq ictimaiyyətin münaqişələrin həllinə diqqətinin artması danışıqlar üçün əlverişli mühit yaradır. Qlobal aktorlar Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin bütün regiona sabitliyi pozan təsirini qəbul edir və danışıqlar prosesində konstruktiv iştirak etmək üçün hər iki tərəfə təsir etməyə çalışır.
Bundan əlavə, sülhün faydaları hər iki tərəf üçün əhəmiyyətlidir. Azərbaycan öz ərazi bütövlüyünün bərpasından, iqtisadi artım və inkişaf üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən regional əməkdaşlığın güclənməsindən faydalanacaq. Ermənistan isə münasibətlərin normallaşmasından, regional resurslara çıxışdan və potensial ticarət imkanlarının inkişafından xeyir görəcək.
Danışıqlarda hazırkı sürət hər iki tərəfin razılığa gəlməkdə maraqlı olduğunu deməyə əsas verir. Diplomatiya və kompromislərin münaqişənin həllinin vacib komponentləri olduğunu qəbul edərək, bu danışıqlara müsbət yanaşmaq vacibdir. Şəxsən mən çox optimistəm və davamlı sülhün olacağına inanıram.

- Sizcə, Moskva, Brüssel və Vaşinqton arasında regionda liderlik uğrunda gedən şiddətli rəqabət fonunda vasitəçilərdən hansı daha çox üstünlüklərə malikdir?
- Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi ətrafında mürəkkəb geosiyasi mənzərədə hər bir vasitəçi – həm Moskva, həm Brüssel, həm də Vaşinqton uğurlu nizamlanmaya töhfə verə biləcək unikal üstünlüklərə malikdirlər. Lakin regionun spesifik dinamikasına və münaqişənin tarixinə nəzər saldıqda məlum olur ki, Azərbaycan Moskvanı cəlb etməklə daha çox üstünlüklər əldə edə bilər.
Rusiyanın həm Ermənistan, həm də Azərbaycanla tarixi əlaqələri danışıqları asanlaşdırmaq üçün istifadə oluna biləcək etimad və təsir səviyyəsini təmin edir. Moskva onilliklərdir ki, hər iki ölkə ilə diplomatik əlaqələr saxlayır və hər iki tərəfin əsas narahatlıqlarını dərindən anlayır. Bu, Rusiyanı Bakı ilə İrəvan arasında səmərəli körpülər qurmağa qadir olan etibarlı və təcrübəli vasitəçi kimi təsbit edir.
Üstəlik, Rusiyanın 2020-ci ilin noyabrında atəşkəs vasitəçiliyində iştirakı onun regionda sabitliyə sadiqliyini nümayiş etdirib. Bu sazişin uğurla həyata keçirilməsi gərginliyin azaldılması və hərbi əməliyyatların dayandırılması istiqamətində mühüm addım oldu.
Avropa İttifaqı (Brüssel) və ABŞ (Vaşinqton) qlobal diplomatiyada mühüm rol oynasalar da, tarixi və regional amillər Rusiyanı bu kontekstdə xüsusilə əlverişli vasitəçi edir. Münaqişənin uğurlu həlli birgə səy tələb edir. Vasitəçilər iştirak edən bütün tərəflərə fayda verən hərtərəfli və davamlı həlli təmin etmək üçün birlikdə çalışmalıdırlar.

Samir Vəliyev
Tariyel Həsənov
AzVision.az